Dữ Dội Và Dịu Êm Ồn Ào Và Lặng Lẽ Nói Lên Điều, Sóng Của Xuân Quỳnh

Dữ dội và dịu êmỒN ÀO VÀ LẶNGlẽSóng ko hiểu nổi mìnhSóng tìm thấy tận bể.

Ôi bé sóng ngày xưaVà ngày tiếp theo vẫn thếNỗi khát vọng tình yêuBồi hồi vào ngực trẻ.

Trước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào sóng lên?

Sóng bắt đầu từ gióGió bắt đầu từ đâuEm cũng ko biết nữaKhi như thế nào ta yêu nhau

Con sóng dưới lòng sâuCon sóng trên mặt nướcÔi bé sóng nhớ bờNgày đêm không ngủ đượcLòng em nhớ đến anhCả vào mơ còn thức

Dẫu xuôi về phương BắcDẫu ngược về phương NamNơi như thế nào em cũng nghĩHướng về anh- một phương

Ởngoài tê đại dươngTrăm ngàn nhỏ sóng đóCon nào chẳng tới bờDù muôn vàn phương pháp trở

Cuộc đời tuy dài thếNăm tháng vẫn đi quaNhư biển cơ dẫu rộngMây vẫn bay về xa

Làm sao được tung raThành trăm bé sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuÐể nghìn năm còn vỗ

Thơ Xuân Quỳnh có nét rất riêng, vào số những nhà thơ nữ của Việt Nam, đólà: chân thật và đam mê mãnh liệt. Trong thơ chị cháy lên mẫu sắc màu củamột thế giới lung linh, thế giới tình yêu. Thơ Xuân Quỳnh, thơ tình XuânQuỳnh là niềm khao khát hạnh phúc. Thơ Xuân Quỳnh rất tình, rất đời và rấtđàn bà bởi niềm khát vọng ấy. Nói đến ước mong hạnh phúc vào thơ XuânQuỳnh bao gồm nghĩa là nói đến "Sóng".

Tìnhyêu- vốn là đề tài muôn thuở. Xuân Diệu- công ty thơ của tình yêu- tất cả bàithơ nổi tiếng "Biển". Còn Xuân Quỳnh, chịmượn hình tượng "sóng" để diễn tả những cảm xúc, trạng thái củangười phụ nữ lúc yêu. "Biển" của Xuân Diệumạnh mẽ, dữ dội cùng nồng nàn, bộc lộ một tình cảm rất phái nam tính. Còn "Sóng"của Xuân Quỳnh thì đậm tính chất nữ tính, nhẹ nhàng, tình thực mà vẫnnồng nàn, thiết tha.

Dữ dội cùng dịu êmỒN ÀO VÀ LẶNG LẼSóng không hiểu nổi mìnhSóng tìm thấy tận bể.

Bao trùm bài thơ, lan toả khắp bài thơ là hình tượng "sóng". Âmhưởng bài thơ là âm hưởng của bé sóng dạt dào, nhịp nhàng. Nhịp của consóng vỗ bờ triền miên, vô hồi tuyệt nhịp của tiếng lòng thi sĩ- nhân vật chủthể- đang yêu cùng khao khát yêu. Mỗi trạng thái của trọng điểm hồn người phụ nữđang yêu có thể tra cứu thấy sự tương đồng ở một khía cạnh như thế nào đó của consóng. Bé sóng ấy khao khát, giỏi chờ sự "xoay vần" của bé Tạo nữa.Trái tim ấy kiên quyết "tìm ra tận bể", tra cứu đến độ sâu xa nhấttrong tình yêu, để tìm kiếm hiểu, để khám phá và để yêu.

Khátvọng tình cảm là chuyện của muôn đời, muôn người, nhưng mãnh liệt nhất làcủa tuổi trẻ, như có nhà thơ viết:

Nếu phải phân chia cho người yêu mộtnửaThì em ơi nhận lấy khoảng đời đầu

Ðã yêu thương làkháo khát, là bồi hồi

Ôi bé sóng ngày xưaVà bữa sau vẫn thếNỗi khát vọng tình yêuBồi hồi vào ngực trẻ.

Nhận ra trạng thái khác của mình, người phụ nữ kiên quyết search hiểu,"tìm ra tận biển", tận bến bờ sâu thẳm của tình yêu. Thế nhưng"tình yêu tất cả những lý lẽ nhưng lí trí không vấn đề gì giải ham mê nổi".Tình yêu thương đầy túng bấn ẩn, và cũng chính vì nó bí ẩn nên nó lại càng đẹp và lạicàng là nỗi mơ ước của con người:

Sóng bắt đầu từ gióGió bắt đầu từ đâuEm cũng ko biết nữaKhi nào ta yêu thương nhau

Nữ thi sĩ người Bungaria Blaga Ðimitrôva- đã nói "Ta đi tra cứu mình chota và cũng là kiếm tìm ta cho chính ta nữa". Xuân Quỳnh mang lại rằng: "Yêulà đi tìm kiếm một nửa của mình, cũng chính là đi tra cứu mình". Như thếtình yêu làm cho con người ta trả thiện hơn, đẹp hơn. Tình thương cũng làmcho nhỏ người ta băn khoăn về sự bắt đầu, sự khởi nguồn của nó. Thế nhưng:"Làm sao cắt nghĩa được tình yêu?" (Xuân Diệu). Và cóngười thốt lên: "Có gì lạ quá đi thôi!", còn Xuân Quỳnh,chị bộc bạch một giải pháp hồn nhiên, rất con gái, nhẹ nhàng, bối rối lẫn chútđắm say, ngọt ngào pha lẫn hơi nũng nịu:

Em cũng ko biết nữa lúc nào ta yêu nhau

Nhà thơ, cũng như bao người phụ nữ khác, đều không vấn đề gì trả lời được. Emyêu anh tự bao giờ, em cũng chẳng biết nữa. Có lẽ là từ nỗi nhớ về anh dadiết. Bởi đã yêu thương là nhớ:

Con sóng dưới lòng sâuCon sóng bên trên mặt nướcÔi bé sóng nhớ bờNgày đêm không ngủ được

Vẫn là hình tượng "sóng". Sóng nhớ bờ, ngày đêm không đỡ dàodạt. Cũng như em:

Lòng em nhớ đến anhCả vào mơ còn thức

Ca dao xưa cũng viết về nỗi nhớ lúc yêu:

Ðèn thương nhớ aiMà đèn chẳng tắtMắt thương nhớ aiMắt ngủ chẳng yên

Nhà thơ Chế Lan Viên miêu tả nỗi nhớ cũng rất hay:

Anh ko ngủ. Hẳn vì chưng em đangnhớMột trời sao rực cháy giữa đôi taAnh thức giấc. Mang đến lòng em lặng gióCho sao trời yên ổn rụng một đêm hoa

Hai câu thơ được bóc riêng thành một khổ thơ như nỗi lòng, trọng tâm trạng củathi sĩ bấy giờ. Trung ương trạng ấy lan sang người đọc. Thiết tha, sâu lắng vàmãnh liệt.

Yêu không chỉ là nhớ. Yêu thương là sự thuỷ chung, son sắt, dẫu xa cách ngàn trùng."Khoảng giải pháp trong tình thân cũng như gió với lửa, dập tắt ngọn lửanhỏ nhưng thổi bùng ngọn lửa lớn" (ngạn ngữ). Tình cảm của đơn vị thơmãnh liệt cùng sâu đậm. Nỗi nhớ trong thơ chị gắn với khái niệm thời gian vôtận và không gian vô cùng. Với thời gian, nó không có ngày đêm. Với khônggian, nó chẳng bao gồm nhiều phương hướng; chỉ có một phương thôi- đó là anh.Hai người yêu thương nhau luôn luôn hướng về nhau. Họ là mặt trời soi rọi cho nhau vàonhững buổi sớm với là mặt trăng sưởi ấm những đêm khuya.

Nhưng tình yêu sẽ chỉ là lãng mạn, tình yêu không thực sự là tình thương theođúng nghĩa nếu nó xa rời thực tế- cuộc đời. Mà lại cuộc đời vốn nhiều nỗitrái ngang. Bên cạnh hạnh phúc, tình thương cũng là đau khổ. Nhưng ko phảivì thế mà lại tình yêu nhát đi nét đẹp và sự xinh sắn của nó. Trái lại tìnhyêu càng trở phải huyền diệu hơn lúc nó vượt qua mọi giông bão của cuộcđời. Ðó là khát vọng mà con người luôn luôn hướng tới.

Cuộc đời tuy dài thếNăm mon vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMây vẫn bay về xa

Khát khao được hướng tới tình thân đích thực, hướng tới sự vĩnh cửu củatình yêu trở phải mãnh liệt. Với ở khổ thơ cuối cùng, biểu tượng"sóng" đã trở thành nơi cất giữ niềm ước mơ mạnh mẽ.

Làm sao được tan raThành trăm bé sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuÐể nghìn năm còn vỗ

Thơ Xuân Quỳnh là tiếng hát của trái tim đắm đuối trong sóng nhạc tìnhyêu. Ðọc thơ tình của chị, người ta khát khao yêu, khát khao hạnh phúc.Người đàn bà ấy mặc dù đã trải qua nhiều nỗi truân chuyên, thế nhưng giôngbão từng nào thì chị lại càng sống hết bản thân bấy nhiêu. Chị sống mang đến tìnhyêu, hơi thở của chị là hơi thở của tình yêu, "một tình cảm dùđã đi qua mọi va chạm, mọi đau đớn của cuộc đời nhưng vẫn khát khao, vẫnchờ đợi tình thân bằng cả sự trinh bạch của trọng tâm hồn. Loại mà không một sựtàn phá, va đập nào của thời gian và cuộc đời chạm tới được".

(Lời bình của Hà thị Hải,báo Phụ nữ Việt phái nam tháng 1/2002)

Chuyên mục nàyđược cập nhật vào thứ Tư mặt hàng tuần